ПРЕКУ МИРОВНИТЕ МИСИИ НА ЕУ МАКЕДОНИЈА СЕ ПОБЛИСКУ ДО ЗАЕДНИЧКАТА ЕВРОПСКА БЕЗБЕДНОСНА ПОЛИТИКА

ЕУ ја вклучува Македонија во своите безбедносни и одбранбени капацитети уште пред да стане членка

ЕУ го оценува нашиот регион како исклучително важен за севкупната европска безбедност

АвторАфродита Рамос

Македонија својот пат за интеграција со ЕУ во делот на  безбедносите политки го започна со вклучување во мировната мисија на ЕУ во Босна и Херцеговина – АЛТЕА во 2006 година. Дваесет години потоа Македонија е земја-кандидат за членство во ЕУ која ја има целосно усогласено својата безбедносна и надворешна политика со таа на Европската унија.  Земјата денес имаме потпишано Партнерство за безбедност и одбрана со ЕУ, што според експертите, ја сигнализира подготвеноста на Унијата целосно да нѐ интегрира во својот безбедносен механизам и пред официјално Македонија да стане членка.

Извор: EUforBiH – Припадници на АРМ во АЛТЕА на Денот на независноста – 8 Септeмври

Патот на Македонија до целосната усогласеност со европските безбедносни политики стартуваше со АЛТЕА каде од 2006 до денес биле распоредени вкупно 292 припадници на македонската армија во различни ротации и капацитети – воздухопловен хеликоптерски деташмент, медицински тимови, штабни старешини и правни советници. На 22 октомври 2024, македонското Собранието донесе одлука да испрати нови  32 припадници на Армијата во меѓународната операција на ЕУ АЛТЕА, за период од шест месеци, поточно до мај оваа година.

Освен во АЛТЕА припадници на АРМ учествуваа и во поранешната мисија на ЕУ за обука на Централноафриканската Република – „ЕУТМ ЦАР“, каде силите на ЕУ придонесуваа за постигнување на безбедна средина во областа Бангуи, важен дел од меѓународните напори за заштита на локалното население како и за создавање услови за непречено доставување на хуманитарна помош.  Во 2020 година двајца штабни офицери од Македонија беа испратени во мисијата ЕУТМ ЦАР, каде придонесуваа заедно со припадници од осум земји-членки на ЕУ и четири земји-партнери и земји-кандидати. Учеството на Македонија во оваа мисиј заврши пред две години, во февруари 2023 година.

Бенефитот од учествува во ЕУ мировни мисии

АЛТЕА е третата и најголема мировна операција што ја има започнато ЕУ. Таа е од исклучителна важност за европскиот мир и стабилност, со оглед на тоа што Босна и Херцеговина се граничи со земји-членки на Унијата и секоја нестабилност  на нивните граници носи опасност и за самата ЕУ, концепт кој Унијата го нарекува безбедна и сигурна средина. Усогласувањето со безбедносната политика на Европската унија е опфатено во 31 поглавје – надворешна, безбедносна и одбранбена политика, од преговорите за членство во ЕУ, во Кластерот шест – надворешни односи. Сите 27 земји-членки на ЕУ учествуваат во Европската заедничка безбедносна и одбранбена политика. Сите земји кои сакаат да станат членки на ЕУ треба да придонесуваат и соодветствуваат со критериумите на оваа европска политика, идеја која тие ја нарекуваат „давател на безбедност наместо безбедносен корисник“.

„Република Северна Македонија  ја потврдува стратегиската определба за достигнување членство во Европската Унија преку цврстата политичка определба за поддршка на Заедничката надворешна и безбедносна политика (ЗНБП/CFSP) и со декларирање конкретен придонес кон цивилните и воените операции во рамките на Заедничката безбедносна и одбранбена политика (ЗБОП/CSDP) на Унијата”, се наведува во извештајот на Министерството за одбрана.

Претседателот на Синдикатот на одбраната и безбедноста – Ристо Ајтов, вели дека ако не беа мировните мисии на НАТО и на ЕУ каде учествуваше Македонија, земјата ќе немаше од каде да црпи искуство и ќе останеше само на теоретско знаење. Според него на македонската армија како млада армија од 30 години, иако веќе припаѓа на друштвото на НАТО армии каде некои членки имаат армии со повеќе од 100 години постоење, потребно и е собирање на искуство.

Ристо Ајтов, Претседател на Синдикатот на одбраната и безбедноста

„Втората придобивка од учеството во мировните мисии е интеркооперативностa со другите развиени армии на ЕУ членки. Мисијата не е еднократна, туку е циклична и сите припадници кои се враќаат од мировните мисии потоа го споделуваат знаењето и искуството со своите колеги во рамките на обуките внатре во АРМ. Опременоста на македонската армија е дискутабилно прашање, затоа трет голем бенефит е тоа што во овие мировни мисии, опремата ја носат најголемите армии а ние помагаме во обслужувањето на опремата и така учиме за неа“, вели Ајтов.

Ајтов е уверен дека каде и да се отвори нова мировна мисија предводена од ЕУ, на пример во Украина, Северна Македонија ќе испрати свои мировници бидејќи го следи примерот на Европската унија како земја-кандидат за членство.

„Ние сме со намера да влеземе во ЕУ. Кога Европската унија прави закони за безбедност, тие закони ќе треба да се пресликаат и во македонското законодавство. На пример, ние како членка на НАТО сме должни, согласно планот и програмата на одредена мисија и нашите капацитети и специјалности, да учествуваме во неа. Истото е и со мисиите поддржани од ЕУ – ние можеме да кажеме не, но тоа не е добро за нас, особено што зависиме од нивната помош и поддршка за армијата”, вели Ајтов.

Според него следењето и поддржувањето на безбедносни и одбранбени одлуки на ЕУ е добро за Македонија како земја-кандидат, бидејќи ако не ги почитуваме, ризикуваме да биде сменет начинот на кој ЕУ гледа кон Македонија како кон партнер и потенцијална членка.

Извор: Армија на РСМ – медицински тим на АРМ во АЛТЕА

Претседателот на синдикатот вели дека мировниците откако ќе се вратат дома од мисиите немаат лоши искуства, но негативен аспект кој го забележал е незадоволството кај некои од  нив во однос на работните односи.

„Нашите припадници на армијата некогаш се обесхрабрени од фактот дека заработуваат помалку од нивните колеги од другите армии, пример Германците или Французите, со кои заеднички учествуваат во мировните мисии и ги извршуваат истите задачи и работат на истите позиции а сепак заработуваат помалку од нив”, вели Ајтов.

Поактивно вклучување во безбедносната политика на ЕУ

На 19 ноември 2024, соработката помеѓу ЕУ и Северна Македонија во областа на одбранбената и безбедносна политика, дополнително се продлабочи и систематизира со потпишување на нова политичка рамка – Партнерство за безбедност и одбрана.

„Додека АЛТЕА беше конкретна операција со ограничен мандат, новиот договор создава постојана рамка за учество во повеќе мисии, заеднички вежби, размена на информации и развој на одбранбени способности. Ова значи дека Северна Македонија сега станува дел од пошироките механизми на Заедничката безбедносна и одбранбена политика (CSDP), што е значаен чекор кон нејзино интегрирање во европските одбранбени структури“, е ставот на Сеад Ризвановиќ, долгогодишен новинар и аналитичар во областа на одбраната и безбедноста.

Сеад Ризвановиќ, новинар и аналитичар
Сеад Ризвановиќ, новинар и аналитичар

Ризвановиќ вели дека со ова Партнерство, ЕУ сигнализира дека сака поактивно да ги вклучи кандидатите во своите безбедносни политики дури и пред целосното членство:

„Потпишувањето на партнерството сега е дел од пошироките геополитички промени и зајакнувањето на одбранбената соработка во Европа по руската агресија врз Украина. ЕУ сè повеќе се фокусира на заедничката безбедност и одбрана, вклучувајќи ги и земјите кандидати кои се стратешки партнери. Ова партнерство дополнително ја зацврстува нашата улога во европската безбедносна архитектура а македонската одбрана ќе има корист преку пристап до експертиза, технологија и обука од европките партнери, што ќе ја зајакне нејзината способност за справување со закани“, вели Ризвановиќ.

Според него, преку учество во европски одбранбени иницијативи, армијата ќе може да се модернизира и да стане поконкурентна во рамките на НАТО и ЕУ.

Извор: Македонска информативна агенција (МИА)
Извор: Македонска информативна агенција (МИА)

Европски мировен фонд за Армијата

Од Европска служба за надворешна акција во септември 2024 објавија дека обезбедуваат поддршка од 13 милиони евра во рамките на Европскиот мировен фонд за македонската армија, што од домашните безбедносни експерти беше оценето како важна пресвртница во нашата безбедносна и одбранбена соработка со ЕУ.

„Одлуката ја одразува благодарноста на ЕУ за целосното усогласување на Северна Македонија со Заедничката надворешна и безбедносна политика на Унијата, што е многу јасен израз на стратешкиот избор на Северна Македонија за иднината во ЕУ. ЕУ и Северна Македонија стојат обединети во нивната решеност да ја продлабочат соработката во решавањето на итните прашања поврзани со безбедноста и одбраната и да истражуваат нови патишта за заедничка акција“, се наведува во соопштението на Европската служба за надворешна акција.

Извор: Eurasia Review
Извор: Eurasia Review

Поранешниот заменик-началник на Генералштабот и член на Клубот на Генерали – Генерал мајор во пензија, Мухамет Рацај, тврди дека овие средства не се дадени за закупување на вооружени системи, но сепак Европа размислува за нашиот регион како потенцијално загрозен од руската агресија врз Украина, што значи дека ЕУ ни помага во усовршување на нашите одбранбени капацитети уште пред да станеме членка.

„Европа сметаше дека е безбедна и дека не треба да троши многу пари на одбрана и безбедност, па затоа земјите членки ги намалуваа своите армии. Но во последно време е доста сериозна ситуацијата и Европа се подготвува за одбрана. Има многу непредвидливи работи кои се однесуваат на одбраната, суверенитетот и интегритетот на европските земји настанати по кризата предизвикана од војната во Украина. Ние прифаќаме се што ЕУ одлучува да ангажира за да ја зацврсти безбедноста на своите членки и тие што сакаат да се приклучат и затоа ни се дадени овие средства”, вели Рацај.

Генерал мајор во пензија, Мухамет Рацај
Генерал мајор во пензија, Мухамет Рацај

Генерал мајор Рацај вели дека овие средства од Европскиот мировен фонд се наменети и за тековните безбедносните потреби на нашата армија со чие зајакнување земјата ќе придонесе кон регионалната безбедност, како на пример преку Бригадата на Југоисточна Европа (SEEBRIG) која се користи за потребите на ОБСЕ, ЕУ-предводени мировни мисии, ОН и НАТО.

„Овие средства се насочени и кон зајакнување на нашите капацитети за справување и спречување на нелегалниот проток на мигранти кои транзитираат низ нашата земја и се упатуваат кон ЕУ, што претставува безбедносен ризик и за нас, и за Унијата. Ценам дека овие средства можеме да ги искористиме и за подобра подготовка на нашите единици во бригадата на Југоисточна Европа која има седиште во Куманово до 2026 година”, вели Рацај.

Тој додека бил заменик-началник на Генералштабот и присуствувл на состаноци со ЕУ, вели дека во тоа време не се давало голема важност на развивањето на нашите единици, како што тоа го прави НАТО откако станавме негова членка. Сега во ЕУ веќе почнуваат сериозно да размислуваат за функционирање на овие бригади, вели Рацај, бидејќи овој дел од Eвропа е критичен и потенцијално загрозен од Русија.

Учеството на припадниците на АРМ во мировните мисии предводени од ЕУ редовно се поздравува од европските претставниц како позитивен чекор кон целосно усогласување со безбедносните потреби на Европската унија.

Овој текст е изработен како дел од проектот „Медиумите за ЕУ“ спроведуван од ЕВРОТИНК и партнерите АЛДА и БИРС, а финансиски поддржан од ЕУ. Ставовите  изразени во него се единствена одговорност на авторот и на ЕВРОТИНК и не ги одразуваат ставовите и гледиштата на Европската Унија.

Tags:

Subscribe to our e-mail list and stay up-to-date with all our news.


B-IRC © 2025. All Rights Reserved. 
 Privacy Policy

to top