СЛОБОДАТА НА МЕДИУМИТЕ ФУНДАМЕНТАЛНА ВРЕДНОСТ НА ДЕМОКРАТИЈАТА

„Слободата на печатот, ако нешто значи, значи слобода да се критикува и да се спротивставува“(George Orwell)

Пишува: Бардул Заими

Слободата на печатот останува еден од столбовите на демократијата. Денеска е Светски ден на слободата на медиумите, момент за сите да размислуваат за оваа неоспорна вредност во просторот на политичката и демократската слобода.

Слободата на печатот останува основна вредност на слободниот демократски свет, на сето тоа што подразбира напредок, што подразбира непречено функционирање на медиумите, како простор во кој има смисла идејата да се биде информиран и да се биде активен субјект во демократскиот живот.

Во никој случај не може да има функционална демократија, ако медиумите не се слободни. Слободата на печатот го димензионира целокупната рамка на институционалниот и општествениот живот во просторот на јавниот живот и заедничкиот интерес.

Медиумите се неспорни вектори во политичката, социјалната и културната динамика.

Тие создаваат политичка чувствителност и граѓанска одговорност кон владите, како квалитативна демократска меѓузависност во функција на човечкото достоинство и благосостојба.

Во еден целосно дигитализиран свет, човекот се јавува како медиумско суштество, како суштество кое непрестајно прима информации. Тој е предмет на овој медиумски простор, а со тоа и тема на демократскиот живот. Добивањето квалитетни информации е одлучувачка предиспозиција за добро информираниот граѓанин, кој секогаш останува достоинствен субјект во демократскиот простор. На тој начин тој станува активен поединец, одговорно суштество за политичките и општествените процеси.

Медиумите се гласот и неопходниот простор на активниот и одговорен граѓанин во јавниот простор. Медиумите се простор на постојана дебата, на слобода во политичка, демократска и културна смисла. Без оваа димензија, човечкиот свет ризикува да биде изложен на моќта, повредата на слободата, кршењето на демократските вредности кои му даваат смисла на човечкото битие.

Медиумите се простор на слобода, јавен интерес, се што подразбира систем на вредности и демократско функционирање. Повеќе од еднаш, овој простор на слобода беше загрозен од моќта, од различни идеологии, од сите оние недемократски сили кои бараат тивки тоталитарни сенки. Уште едно загрозување на оваа слобода веќе доаѓа од дезинформациите и лажните вести, кои претставуваат постојан ризик за квалитативно информирање на граѓаните.

Освен тоа, независните медиуми се услов за функционална демократија. Не може да има слободно и прогресивно општество без независни медиуми. Од квалитетот на информациите зависи и квалитетот на демократијата. Професионалното и квалитетно новинарство е пред големи искушенија. Колку повеќе се зајакнува професионалното новинарство, толку повеќе демократијата добива постојан чувар на нејзините вредности.

Несомнено, веќе сме пред витална и суштинска интеракција меѓу независните медиуми кои го негуваат и промовираат професионалното новинарство и граѓаните како нераскинлив дел од демократските процеси.

Во време на бројни медиумски манипулации, концептот на медиумската писменост останува императив, како предиспозиција за создавање здрав простор на информирање и комуникација. Тенденцијата за уништување на просторот на квалитетни информации нужно мора да најде итен одговор во промоцијата и примената на медиумската писменост како главна предиспозиција за декодирање на медиумските манипулации и за изградба на нормална интеракција помеѓу независните медиуми и активните граѓани во јавниот живот.

Само со фокусирање на медиумската писменост може да се создаде уште една предиспозиција за квалитетни медиумски информации, со што ќе се избегне сиот тој обем на лажни вести и други дезинформации што создаваат медиумска какафонија и конфузија кај граѓаните.

Денот на слободата на печатот останува момент на размислување за овој императив, кој отсега треба да го најде своето широко распространување во просторот на демократското и медиумското функционирање.

Широко и професионално, оваа едукација треба да се размислува и осмислува, особено во време на сеприсутност на информации, во време на поплава од вести засновани на полувистини, агенди и заговори.