LIGJI PËR SHARRIN NË PARLAMENT: ÇFARË PËRMBAN PROJEKTI I PARKUT NACIONAL?

Nga BIRC

Propozimi i ligjit për shpalljen e Malit Sharr për Park Nacional tanimë ka kaluar leximin e parë në komisionin amë të Parlamentit.  Duke marrë parasysh se për këtë projekt votuan të gjithë anëtarët e komisionit, pa marrë parasysh ngjyrimet partiake, pritet që i njëjti së shpejti pritet të miratohet.

“Me kënaqësi dëshiroj të informoj publikun se Projektligji për shpalljen e një pjese të Malit Sharr për zonë të mbrojtur në kategorinë II – Park kombëtar, kaloi leximin e parë në komitetin amë në Kuvend me një mbështetje të madhe unanime të deputetëve, me 10 vota për dhe asnjë votë kundër.  Shpresoj që debati parlamentar do të vazhdojë të jetë konstruktiv në mënyrë që të miratohet Ligji sa më shpejt të jetë e mundur”, tha ministri i Ekologjisë, Naser Nuredini.

 

ÇKA PARASHEH LIGJI?

Propozimi është përgatitur për një kohë të gjatë nga ana e Ministrisë së Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor (MMJPH). Aty konstatohet se “duke marrë parasysh bukuritë natyrore specifike, florën dhe faunën e pasur dhe endemike, gjeodiversitetin, karakteristikat hidrologjike dhe vlerat e peizazhit, pamje piktoreske Mali Sharr i plotëson kriteret për t’u shpallur zonë e mbrojtur e kategorisë II – Parku Kombëtar”.

Ky propozim i MMJPH u miratua nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut  në seancën e saj të dyzetë e nëntë, të mbajtur më 5 maj, 2020, me ç’rast e obligoi ministrinë që të përgatisë aktin përfundimtar për shpalljen e një pjese të Malit Sharr për zonë të mbrojtur si park kombëtar.

Qëllimi kryesor i kësaj zgjidhje ligjore, sipas Propozimit, është shpallja e një pjese të Malit Sharr  zonë e mbrojtur e kategorisë së dytë – Park Kombëtar, për të siguruar mbrojtjen e bukurive dhe vlerave të jashtëzakonshme natyrore, diversitetit dhe pasurisë së biodiversitetit, gjeodiversitetit, veçorive hidrologjike, peizazheve, piktoreske dhe vlerat e tjera, si të mira me interes publik.

Ligji, miratimi i të cilit është propozuar, përfshin detyrimin për të siguruar fonde për zbatimin e tij nga buxheti i Republikës së Maqedonisë  së Veriut.

Në Nenin 1 të Propozim-ligjit thuhet: “Një pjesë e Malit Sharr është shpallur për Park Kombëtar për shkak të  mbrojtjes së bukurive dhe vlerave të jashtëzakonshme natyrore, diversitetit dhe pasurisë së biodiversitetit, gjeodiversitetit, karakteristikave hidrologjike, peizazheve, peizazheve dhe vlerave të tjera, si të mira me interes publik”.

Neni  4 i propozimit rendit përfitimet që do të dalin nga miratimi i ligjit.

“Shpallja e Parkut Kombëtar të Malit Sharr mundëson ruajtjen  e gjendjes autentike të natyrës përmes mbrojtjes së vlerave natyrore dhe vlerave të tjera; parandalimin e  veprimeve që mund të shkaktojnë drejtpërdrejt ose indirekt prishjen e ekuilibrit natyror të ekosistemeve ose ndryshime në karakteristikat themelore dhe tiparet e Parkut Kombëtar të Malit Sharr; krijimin e kushteve më të favorshme për mbrojtjen, ruajtjen dhe promovimin e diversitetit biologjik dhe peizazhit dhe përdorimin e qëndrueshëm të  burimeve natyrore në një mënyrë që nuk rrezikon mbijetesën e specieve dhe ekuilibrin e tyre natyror, dhe siguron qëllime të tyre kërkimore shkencore, kulturore, arsimore, turistike-rekreative dhe qëllime të tjera.”

KUFIRI I PARKUT NACIONAL

Parku parasheh tre zona: e para është zona e mbrojtjes së rreptë, e dyta është zona e menaxhimit aktiv derisa zona e tretë është e përdorimit të qëndrueshëm.

Parashihet që sipërfaqja e përgjithshme e Parkut të jetë 62 705 hektarë.

Zona e rreptë e mbrojtjes është pjesë e Parkut Kombëtar të Malit Sharr me interesin më të lartë në mbrojtje, e cila karakterizohet nga karakteristikat origjinale, të pandryshuara të ekosistemeve ose ka shumë pak ndryshime si rezultat i praktikave tradicionale të menaxhimit. Kjo zonë ndahet në pesë njësi të veçanta: Luboten, Bistricë, Kobilicë, Leshnicë dhe Маzdraçë.

Në zonën e menaxhimit aktiv, sipas propozimit, lejohet të zbatohen aktivitete ekonomike që nuk kanë ndikim negativ në qëllimin kryesor të mbrojtjes së Parkut, siç është ekoturizmi dhe bujqësia tradicionale e gjerë, në përputhje me Planin e Menaxhimit të Parkut Kombëtar Mali Sharr.

Zona për përdorim të qëndrueshëm është një pjesë e zonës së mbrojtur që nuk ka vlera të larta për mbrojtje, e cila përfshin objektet e infrastrukturës, vendet e trashëgimisë kulturore, llojet e plantacioneve pyjore që nuk janë tipike për zonën, si dhe vendbanimet me tokën bujqësore përreth.

Në kuadër të Parkut Kombëtar të Malit Sharr vendoset një rrip mbrojtës i brendshëm. Ai vendoset  rreth qendrës së skijimit të Kodrës së Diellit.

Neni  14 i propozimit parasheh që mbrojtja e menjëhershme e Parkut Kombëtar – Mali Sharr të kryhet nga një shërbim roje, i themeluar nga Institucioni Publik Parku Kombëtar Mali Sharr, në përputhje me nenin 108 të Ligjit për Mbrojtjen e Natyrës.

 

BASHKËPUNIMI ME KOSOVËN DHE SHQIPËRINË

Sipas propozimit, shpallja e një pjese të Malit  Sharr si zonë e mbrojtur në kategorinë e parkut kombëtar do të mundësojë përmirësimin e mbrojtjes, ruajtjes dhe përdorimit të qëndrueshëm të vlerave natyrore dhe rritjen e sipërfaqes së zonave të mbrojtura në nivelin kombëtar (me rreth 2.1%), pra nga ato të mëpërparshmet 8.9% në 11%.

“Kjo do të kontribuojë në avancimin e zbatimit të Objektivave Aichi të Konventës mbi Diversitetin Biologjik (CBD) dhe konventave të tjera të ruajtjes (Bern, CITES, Bon, Ramsar, etj.), Progresi në përmbushjen e objektivave dhe veprimeve të Strategjisë Kombëtare të Ruajtjes së Natyrës me Planin e Veprimit (2017-2027) dhe Strategjisë Kombëtare për Biodiversitetin me Planin e Veprimit për periudhën (2018-2023), progresi në zbatimin e direktivave të BE-së për habitatet dhe zogjtë, promovimi i bashkëpunimit ndërkufitar në fushën e mbrojtjes së natyrës me Kosovën dhe Shqipërinë, zhvillimi i ekoturizmit dhe ekonomisë lokale, etj”, thuhet në Propozim-ligj.

Një pjesë e madhe e  specieve bimore dhe shtazore të pranishme në Malin Sharr, sipas propozimit, mbrohen nga traktatet ndërkombëtare të ruajtjes së biodiversitetit dhe direktivave e habitateve dhe zogjve të BE-së.

“Struktura gjeologjike e Malit  Sharr dominohet nga shkëmbinjtë (shistet) metamorfikë paleozoik me rezistencë të ulët, të cilat ndikuan në tiparet e relievit. Në disa vende ka sytha dhe tela të metamorfiteve më të ngurta (kuarcite, mermer) që zakonisht dalin në reliev, siç është rasti me zonën e Leshnicës. Në shumë vende përmes shisave ka përparime të shkëmbinjve më të fortë granitoidë. Shkëmbinjtë karbonat ndodhin në rreth 11% të sipërfaqes malore dhe ato preken nga karstifikimi i dobët”.

Në lidhje me karakteristikat morfometrike, në propozim thuhet se mali shtrihet në një lartësi prej 470 m – kontakt me pjesën fushore të Luginës së Pollogut – dhe 2747 m  -Titov Vrv. Mali karakterizohet nga fakti se ka numrin më të lartë të majave mbi 2000 m krahasuar me malet e tjera në Maqedoninë e Veriut (më shumë se të gjitha të tjerat së bashku). Gjegjësisht, rreth 220 maja janë më të larta se 2000 m, nga të cilat 41 maja më të larta se 2500 m dhe 12 maja më të larta se 2600 m.

Lidhur me relievin akullnajor, në propozim theksohet se Mali Sharr ka deri tani gjurmë më akullnajore nga të gjitha malet në vend. Hulumtimi i deritanishëm ka identifikuar mbi 50 cirke, nga të cilët 8 megacirqe (në të cilat paraqiten  disa më të vogla dhe zona e të cilave është mbi 10 km), pastaj rreth 28 valë dhe lugina të valëve (disa prej tyre me shpatulla akullnajore), morina të shumta ballore dhe anësore, pellgje terminale, drumlina, pseudoturnuesit e detit, etj.

 

Analiza është në kuadër të projektit “Mali Sharr – diga e fundit kundër katastrofës ekologjike”, e përkrahur nga Programi CIVICA MOBILITAS.